Al jaren wordt er gevochten tegen het imago van het MBO.
Campagnes, events, mediastukken — steeds met dezelfde boodschap: “MBO’ers zijn belangrijk. Zonder hen staat de samenleving stil.”
En ja, dat klopt. Maar hoe harder je dat moet roepen, hoe meer het klinkt als een zwaktebod. Alsof je jezelf, of de ander, nog moet overtuigen.
En precies daar ligt volgens mij iets diepers. Want, wat als die drang om het MBO steeds te verdedigen, ons confronteert met een stuk dat we liever niet aankijken? Onze houding ten opzichte van opleidingsniveaus. De overtuiging, diep van binnen, dat hoger beter is. En vooral… dat we eigenlijk niet zo goed weten hoe we ons moeten verhouden tot ‘laag’, ‘midden’ en ‘hoog’ opgeleid.
Het doet mij erg denken aan Carl Jung’s idee over schaduwwerk. Want dat gaat over dat deel van onszelf aankijken dat we liever wegstoppen — in dit geval de neiging om te denken in hiërarchie, in niveau, in waarde. En omdat we dat niet willen voelen of erkennen, plakken we er campagnes overheen. We roepen nog harder hoe belangrijk het MBO is. “Ze zijn onmisbaar, de motor van de maatschappij!” Alsof we daarmee hopen te verbergen dat het verschil nog steeds in ons systeem zit. Maar echte waardering zit niet in woorden of slogans. Echte waardering zit in kijken. In luisteren. In zien wat er écht gebeurd en dat goed te kunnen duiden.
Een actueel voorbeeld is Skills Heroes. MBO-studenten laten daar hun vakmanschap zien — en dat is echt prachtig. Maar zodra het aandacht krijgt, schiet de reflex weer aan: “Kijk nou eens hoe goed die MBO’ers zijn!” En daarmee reduceren we het onbedoeld weer tot iets dat zich moet bewijzen. Het MBO heeft dat helemaal niet nodig. Het redt zich prima zelf. Met vakmanschap. Met menselijkheid. Met een enorme diversiteit aan mensen, verhalen en dromen.
Misschien moeten we gewoon accepteren dat deze zoektocht niet gaat over het MBO. Maar over onszelf. Over onze moeite om mensen te zien buiten de context van niveau en status. Kun je iemand waarderen om wie hij of zij is — los van opleiding, los van ‘niveau’? En dat begint met jezelf eens los te zien van deze context. Daar ligt volgens mij de echte uitdaging.
En pas als we dat durven aankijken én hiermee aan de slag gaan, dan zal de neiging om te overcompenseren in slogans vanzelf verdwijnen.
Benjamin Veenstra
Algemeen Directeur